Dąb japoński (Quercus acutissima)

OPIS:
   Dęby japońskie rosną jak na dęby bardzo szybko, w młodości mają korony stożkowate, które z wiekiem zaokrąglają się i rozszerzają. Kilkudziesięcioletnie drzewa rosnące na słonecznych stanowiskach mają zwykle kilkanaście metrów wysokości i nieco większą szerokość. 
   Dąb japoński jest bardzo różny od powszechnie znanych dębów – jego 10-20 cm długie lśniące liście nie mają typowych dla dębów klap czy fałd, do złudzenia przypominają liście kasztana jadalnego. Że jest dębem można poznać w zasadzie tylko po owocach – 2-3 cm długie, prawie kuliste żołędzie w kosmatych miseczkach są bardzo podobne do owoców blisko z nim spokrewnionego dębu burgundzkiego Q. cerris. Żołędzie obu gatunków dojrzewają w drugim roku, po 18 miesiącach od zapylenia. 
   Dąb japoński, rzadko uprawiany w Europie, wielką rolę odgrywa w przyrodzie Ameryki Północnej. Jeszcze 100 lat temu najważniejszym gatunkiem w lasach wschodniej części Stanów Zjednoczonych był bardzo podobny do kasztana jadalnego kasztan zębaty (Castanea dentata) Na wielkich obszarach Wschodniego Wybrzeża kasztany zębate stanowiły blisko połowę wszystkich dziko rosnących drzew, ich owoce były podstawą wyżywienia dla wielu gatunków zwierząt. Tak było przez tysiące lat aż do początku XX wieku, kiedy to na kontynent amerykański przywleczono z Azji Cryphonectria parasitica, grzyba wywołującego raka kory u dębów i kasztanów. O ile niektóre gatunki euroazjatyckie są zupełnie odporne (np. kasztan chiński), inne wrażliwe w mniejszym lub większym stopniu (dęby i kasztany jadalne chorują zwłaszcza podczas chłodnego, deszczowego lata), to amerykański kasztan zębaty okazał się zupełnie nieodporny. Pierwsze chore drzewa znaleziono na Long Iland w roku 1904, w ciągu następnych 40 lat wyginęły niemal wszystkie kasztany w Ameryce Północnej, zgorzel kasztana zabiła 4 000 000 000 (cztery miliardy) drzew !! Ocalały tylko nieliczne egzemplarze na izolowanych stanowiskach w Apallachach i na zachodzie USA. 
    Ponieważ choroba w błyskawicznym tempie zabijała miliardy drzew, śmierć głodowa zaczęła zagrażać wielu gatunkom zwierząt. Trzeba było szybko znaleźć alternatywne źródło pożywienia – wybór padł na dęby japońskie, One właśnie okazały się do tego celu najlepsze, gdyż dęby japońskie rozpoczynają owocowanie bardzo wcześnie (już 5-7 letnie), owocują regularnie i obficie, mogą rosnąć na praktycznie każdym rodzaju gleby. Duże znaczenie miało ich wielkie podobieństwo do kasztanów – nie wyglądały obco. W ciągu kilkudziesięciu lat posadzono ich miliony, w ostatnich latach amerykańscy leśnicy sadzą przede wszystkim odmianę 'Gobbler’ – wytwarza mniejsze żołędzie, łatwiej sobie radzą z ich zjadaniem dzikie indyki. 
   Dęby japońskie są użyteczne również tam skąd pochodzą: 
– Chińczycy z żołędzi robili mąkę i piekli z niej chleb. Świeże żołędzie są bardzo gorzkie, aby stały się jadalne należy zebrane do worków moczyć w rzece aż stracą goryczkę, trwa to około dwa tygodnie. Innym sposobem uzdatniania jest zakopywanie żołędzi jesienią w mokrej, bagnistej ziemi; wygrzebane wiosną już gorzkiej taniny nie zawierają. Teraz, kiedy stopa życiowa w Chinach rośnie, znacznie zmieniły się nawyki żywieniowe i znaczenie tego dębu poważnie się obniżyło. 
-W Japonii od stuleci sadzi się lasy z dębów japońskich, są one bardzo ważne nawet teraz. Z drewna tego dębu wytwarzany jest węgiel drzewny konieczny do porządnego zaparzenia herbaty. Na kłodach z dębu japońskiego rosną niezbędne w japońskiej kuchni grzyby shiitake. Z dębu japońskiego wytwarza się pożywienie dla larw żuka jelonka Prosopocoilus inclinatus i żuka nosorożca Allomyrina dichotoma, ulubionych zwierząt domowych wielu Japończyków (mają małe mieszkania, nie w każdym zmieści się chomik 🙂 ). Wreszcie, do tej pory ekologiczne uprawy ryżu są nawożone kompostem z liści i gałązek dębu japońskiego.
   Dęby japońskie cenione są jako drzewa ozdobne. Wiosną, podczas kwitnienia i rozwijania młodych listków są pięknie żółte, w pełni lata ich liście stają się ciemnozielone i lśniące, z kolei jesienią przebarwiają się na żółto i brązowo. Odporne na warunki miejskie, sadzone są na trawnikach i parkingach – tam, gdzie potrzebne są drzewa dające cień.

UPRAWA: 
   Dęby japońskie wymagają stanowisk słonecznych. 
    Według amerykańskich danych mogą rosnąć w strefie klimatycznej 5. czyli tam gdzie zwykle zimą temperatury spadają do -28 C. W Polsce w rejonach o surowszym klimacie powinny rosnąć na stanowiskach suchych. Dzięki temu szybciej jesienią zakończą wegetację i zdążą należycie zdrewnieć przed nadejściem mrozów. 
   Najlepiej rosną na glebach żyznych i przepuszczalnych, ale poradzą sobie na każdej, nie wyłączając gliniasej i wapiennej. 
   Nie chorują, na chlorozę cierpią tylko na glebach o odczynie wyraźnie zasadowym.